Bài viết chia sẻ về những khái niệm cơ bản của một cây keyboard dành cho người mới bắt đầu tìm hiểu về nhạc cụ
Người ta chia keyboard ra nhiều loại dựa vào các tính năng và mục đích sử dụng: dùng trong gia đình có Home Keyboard, Arranger keyboard dành cho các nhạc sĩ, các nhạc công keyboard chuyên nghiệp thì có Synthesizer keyboard, Thường dùng trong phòng thu thì có dòng Workstation gồm synthesizer và sequencer được tích hợp trong một nhạc cụ, Digital Piano (hay còn gọi là piano kỹ thuật số) sử dụng thay thế đàn piano truyền thống đàn acoustic piano , Electric Organ dùng trong nhà thờ hay các buổi hòa nhạc jazz, rock…
Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu những khái niệm cơ bản về keyboard, tập trung Home Keyboard và Arranger – dạng keyboard đang phổ biến ở Việt Nam, và có nhiều phụ huynh cho con em mình tiếp cận âm nhạc bằng cách học loại đàn Organ này.
1. Hình dạng
– Home keyboard khác với các loại keyboard khác ở chỗ trên đàn có sẵn loa. Riêng Arranger có thể có hoặc không có loa tích hợp sẵn trên đàn.
– Home keyboard dùng trong gia đình và có các tính năng cơ bản nhất, mục tiêu tập trung vào đối tượng học tập và giải trí; còn arranger keyboard dành cho các nhạc sĩ/nhạc công và có nhiều tính năng cao cấp tiện ích trong quá trình làm việc, tác động trên arranger keyboard.
– Cả 2 loại đàn đều có điệu đệm tự động giúp bạn có cả một dàn nhạc trong tay bao gồm trống, bass, đàn guitar v.v…
2. Bàn phím
– Tất cả các loại keyboard đều có các phím đàn trắng đen và có cách chơi tương tự như phím đàn piano truyền thống. Tuy nhiên, phím của keyboard được làm bằng plastic chứ không phải bằng gỗ.
– Phím của home keyboard/arranger rất nhẹ so với phím của piano. Nếu đã chơi quen trên phím home keyboard rồi và thử đánh trên phím đàn piano thì sẽ cảm giác khá nặng và mỏi tay.
– Home keyboard chuẩn có 61 phím, một số có 49 phím và 76 phím. Cũng có loại kích thước phím nhỏ hơn dành cho trẻ nhỏ 5-6 tuổi có ngón tay bé xíu.
– Có một tính năng rất quan trọng của phím gọi là Touch Response/Sensitivity: bạn gõ phím mạnh, âm thanh phát ra sẽ lớn, gõ phím nhẹ, âm thanh sẽ nhỏ. Đàn có Touch Response sẽ giúp bạn diễn đạt tốt hơn khi chơi đàn. Những cây thuộc tầm trung trở lên sẽ có chức năng này.
3. Tiếng (Voice, Tone)
– Chất lượng tiếng phụ thuộc vào lượng bộ nhớ tiếng và được tính bằng megabyte (MB).
– Thường thì đối với home keyboard, nhà sản xuất không đề cập đến thông số này mà chỉ cho biết số lượng tiếng. Với các cải tiến trong kỹ thuật sampling (tạo mẫu tiếng bằng cách ghi lại âm thanh của nhạc cụ thật) và lượng Wave ROM được tăng cường đáng kể nhờ giá của chip bộ nhớ giảm nhiều, home keyboard hiện đại cho ra tiếng rất thật (realistic).
– Một số model Arranger cao cấp của Yamaha như Tyros sử dụng công nghệ MegaVoice, tái tạo các kỹ thuật biễu diễn phức tạp của guitar, guitar bass. Bạn sẽ không thể phân biệt thật giả nếu chỉ nghe mà không thấy trực tiếp.
– Và đây là tiêu chí quan trọng trong việc chọn mua đàn keyboard.
4. Điệu (Style, Rhythm)
– Điệu là phần đệm tự động của home keyboard.
– Một cây home keyboard bình thường có khoảng 100 điệu, arranger thì nhiều hơn và có dĩa mềm nếu là model cũ hoặc memory card (Casio thì dùng SD card, Yamaha và Roland dùng USB) để lưu và cài thêm điệu.
– Điệu rất đa dạng: từ Pop/Rock, Dance đến Ballad, Jazz, Blues, Latin v.v… Một điệu bao gồm phần Intro, Variations (2 trên home keyboard và 4 trên arranger), Ending.
– Variations là phần biến tấu của điệu qua các giai đoạn khác nhau của bài hát như lời 1, điệp khúc, lời 2 v.v… giúp cho phần đệm không bị nhàm chán.
– Đế đánh một bài có sử dụng điệu, tay trái bạn sẽ giữ hợp âm, còn tay phải đánh giai điệu. Nếu đã sử dụng thành thạo và am hiểu về điệu, bạn có thể tự tạo các điệu khác cho riêng mình (user styles).
5. Màn hình (Display)
– Đối với một số model cũ thì có màn hình LED, còn các model keyboard mới hiện nay Backlit Graphic LCD (màn hình đồ họa tinh thể lỏng có đèn chiếu hậu giúp nhìn rõ trong bóng tối) cung cấp cho bạn nhiều thông tin hơn.
– Một số loại đàn còn có khả năng hiển thị ký âm bản nhạc lên màn hình rất tiện lợi khi tập đàn. Trên cây Tyros của Yamaha đã có LCD màu rực rỡ trông rất bắt mắt. Thực ra, bạn cũng có thể xem cây đàn như một PC với chip xử lý, memory, màn hình và cả một OS (Operating System: Hệ điều hành) chuyên xử lý nhạc.
6. Sequencer
– Cây keyboard có chức năng này như là phòng thu mini của bạn. Bạn có thể vừa đánh vừa thu lại phần biểu diễn của mình, sau đó biên tập chỉnh sửa rồi phát lại. Hoặc bạn có thể thu phần nhạc đệm gồm nhiều bè phức tạp, sau đó phát lại và đánh phần giai điệu chính (melody) song song.
– Sequencer là công cụ đắc lực cho các nhạc công one-man band (ban nhạc chỉ có một người – hay nhạc công sở hữu cây keyboard có những chức năng này có thể làm chủ và chơi như một ban nhạc) biễu diễn tại các phòng trà hoặc tiệc chiêu đãi.
– Dữ liệu được ghi lại trong Sequencer theo chuẩn Midi, có nghĩa là bạn có thể cập nhật thêm vô số file Midi và nạp vào đàn bằng đĩa mềm đối với model cũ trước và USB hay SD card với các model mới hiện nay.
– Các file Midi khi nghe bằng soundcard PC rẻ tiền chất lượng thường không cao, nhưng nếu nghe bằng sequencer phối hợp cùng bộ tiếng của keyboard thì sẽ khác hẳn.
